Chỉ còn hơn 1 tháng nữa, sĩ tử lớp 12 sẽ chính thức “vượt vũ môn” với kỳ thi THPT quốc gia 2019. Ở thời điểm “nước rút”, học sinh sẽ có nhiều thay đổi và lo lắng cả về tâm lý, cũng như trang bị kiến thức sẵn sàng cho kỳ thi quan trọng.
Theo TS Trịnh Thu Tuyết, để làm tốt bài môn Ngữ văn, học sinh cần giữ vững tâm lý và phương pháp làm bài với mỗi dạng câu hỏi.
Thành thạo kỹ năng đọc hiểu và nghị luận xã hội
Dựa trên đề thi tham khảo do Bộ GDĐT công bố, ngữ liệu phần đọc hiểu và nghị luận xã hội chủ yếu là kiến thức nằm ngoài sách giáo khoa, theo cô Tuyết, để yên tâm về phần kỹ năng, học sinh nên dành sự quan tâm nhất định tới những vấn đề của cuộc sống, xã hội xung quanh mình, cũng như dành thời gian luyện đề theo những cách lập luận chặt chẽ, thuyết phục.
Trước khi bắt đầu làm bài thi, các em cần đọc kỹ đề và xác định kỹ yêu cầu của đề bài để tìm hướng trả lời phù hợp nhất. Theo cấu trúc đề thi, phần đọc hiểu sẽ gồm 4 câu hỏi: Nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao, cần tránh dài dòng câu nhận biết hoặc sơ sài câu thông hiểu, vận dụng.
Đối với phần nghị luận xã hội (NLXH), đòi hỏi các em phải xác định chính xác 1 nội dung hẹp của vấn đề cần nghị luận và tập trung bàn luận duy nhất trên bình diện ấy, tuyệt đối không sa đà, lan man.
Khi viết bài văn NLXH, nội dung cần chân thực, tránh sáo rỗng theo mẫu, luôn thể hiện quan niệm, suy nghĩ độc lập của chính mình và có dẫn chứng cụ thể, thuyết phục người đọc.
Một lưu ý nhỏ dành cho các em học sinh là đề thi NLXH rất có thể sẽ được giao ở dạng đề mở. Hướng ra đề mở đòi hỏi thí sinh phải thoát ly cách học vẹt, học tủ, học văn mẫu. Học sinh cần làm chủ kiến thức, nắm chắc kỹ năng, phương pháp và khẳng định vấn đề cần nghị luận bằng sự kiến giải thuyết phục nhất.
11 tác phẩm trọng tâm phần nghị luận văn học
Ở phần nghị luận văn học, cô Tuyết nhấn mạnh đây là phần chiếm khối lượng điểm lớn nhất trong bài thi. Học sinh nên dành phần lớn thời gian còn lại cho việc ôn tập 11 tác phẩm văn học (4 bài thơ Tây Tiến, Việt Bắc, Đất Nước, Sóng; 2 đoạn trích tuỳ bút, bút kí: Người lái đò sông Đà, Ai đã đặt tên cho dòng sông; 4 đoạn trích tự sự: Vợ chồng A Phủ, Vợ nhặt, Rừng xà nu, Chiếc thuyền ngoài xa; trích đoạn kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt).
Các em cũng cần ôn tập theo các phương pháp khoa học, tránh học thuộc, học vẹt, sắp xếp thời gian ôn tập hợp lý tránh làm ảnh hưởng tới các môn học khác
Đối với 11 tác phẩm văn học quan trọng, học sinh nên dành thời gian đọc lại toàn bộ đoạn trích trong SGK để ghi nhớ cốt truyện, chi tiết dẫn chứng, những lời thoại hoặc đoạn thơ, câu thơ quan trọng…, kết hợp bài giảng của thầy cô trong vở ghi; sau đó lập sơ đồ tư duy theo các ý lớn, nhỏ. Đồng thời thí sinh cũng tập xác định các đoạn trong bài thơ, các chi tiết trong văn xuôi, kịch có khả năng xuất hiện trong tình huống đề, tìm mối liên hệ, hướng triển khai ý…
Bố cục trình bày câu nghị luận văn học bao giờ cũng phải có giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận trước khi triển khai hệ thống ý nghị luận.
Cách làm đúng là học sinh cần xác định đúng vị trí của chi tiết với một nội dung nào đó của tác phẩm, phân tích chi tiết như hệ quả của hệ thống chi tiết liên quan, vừa không tách rời, vừa không hoà tan, chi tiết nhỏ sẽ được hiện ra trong tầm vóc lớn góp phần thể hiện một giá trị nội dung nào đó của tác phẩm.
Bên cạnh việc hệ thống kiến thức trong giai đoạn “nước rút” này, theo cô Tuyết đa phần học sinh lớp 12 trước khi thi đều mang tâm lý chung là rất lo lắng, phần vì kiến thức còn bề bộn, kỹ năng làm bài còn mông lung và những tác động khách quan bên ngoài nhiều khi rất tiêu cực, khiến nhiễu loạn thông tin… Học sinh phải thực sự bình tĩnh, tự tin, tự chủ bình tâm gỡ bỏ và gạt bỏ dần những lo lắng.
Cuối cùng, cô Trịnh Thu Tuyết nhắn nhủ đến các sĩ tử lớp 12: “Cô tin rằng kiến thức các em đã học cả 12 năm, kĩ năng phương pháp cũng được rèn luyện rất nhiều, giờ có thể vì lo lắng quá mà ngỡ là trống rỗng, nhưng chỉ cần hệ thống hoá lại, đặt chúng trong những tình huống cụ thể, tất cả sẽ được kích hoạt. Và khi đã tự tin về kiến thức, kĩ năng của mình, mọi nhiễu loạn bên ngoài sẽ tự bị gạt bỏ”.
