Một trong những điều chỉnh quan trọng trong tuyển sinh đại học năm 2022 là Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) sẽ lọc ảo chung tất cả phương thức xét tuyển. Trong bối cảnh “bùng nổ” các phương thức tuyển sinh như hiện nay, giải pháp này được đánh giá là khả thi nhất để có thể khắc phục, giảm thiểu được tình trạng thí sinh ảo, vốn là vấn đề “đau đầu” của các trường.
Quan trọng hơn, việc lọc ảo tất cả các phương thức xét tuyển nhằm hướng tới mục tiêu đảm bảo thí sinh có cơ hội trúng tuyển ở nguyện vọng ưu tiên cao nhất và chấm dứt tình trạng thí sinh phải nộp phí “giữ chỗ” gây bức xúc.
Từ năm 2021 trở về trước, Bộ GD&ĐT chỉ lọc ảo đối với phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT. Những trường có xét học bạ, xét điểm thi đánh giá năng lực hoặc xét tuyển theo phương thức riêng về cơ bản được tự chủ hoàn toàn về mặt tuyển sinh. Tuy nhiên, mặt trái của việc này là nhiều trường gọi thí sinh nhập học sớm mà không cập nhật dữ liệu lên hệ thống chung, dẫn tới số lượng thí sinh ảo gia tăng, làm ảnh hưởng đến kết quả lọc ảo chung của toàn hệ thống. Một số cơ sở đào tạo khai báo chỉ tiêu tuyển sinh đại học năm 2022 chưa thống nhất giữa các hệ thống hoặc chưa thực hiện đúng kế hoạch, chưa kiểm soát được điều kiện sơ tuyển dẫn đến việc thí sinh không đủ điều kiện vẫn trúng tuyển và phải xử lý các vấn đề nảy sinh sau khi thí sinh nhập học.
Bên cạnh đó, việc thí sinh xét tuyển bằng kết quả học tập vào nhiều cơ sở đào tạo cũng phải chuẩn bị nhiều bộ hồ sơ, mất thời gian sao in chứng thực kết quả học tập cho thí sinh gây tốn kém cho thí sinh và xã hội. Ngoài ra, một số cơ sở đào tạo xét tuyển bằng các phương thức khác (chủ yếu là xét tuyển học bạ) yêu cầu thí sinh phải xác nhận nhập học ngay khi chưa có kết quả xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT, làm thí sinh mất cơ hội nhập học ở các trường có mức ưu tiên cao hơn hoặc phải nộp tiền để “giữ chỗ”, gây bức xúc cho thí sinh và xã hội.
Để khắc phục những tồn tại, bất cập trên, dự thảo Quy chế tuyển sinh đại học năm 2022 của Bộ GD&ĐT đã có những điều chỉnh về mặt kỹ thuật, đó là thực hiện lọc ảo chung tất cả phương thức xét tuyển. Mặc dù về mặt nguyên tắc, việc lọc ảo chung tất cả các phương thức xét tuyển có thể gây khó khăn hơn cho một số trường top giữa, top dưới và các trường ngoài công lập trong việc tuyển sinh song điều này có thể đảm bảo quyền lợi cao nhất cho thí sinh nên chủ trương này đã được các chuyên gia tuyển sinh, nhiều trường đồng thuận.
PGS.TS Bùi Đức Triệu, Trưởng phòng Quản lý đào tạo, Trường ĐH Kinh tế quốc dân Hà Nội cho rằng, việc đăng ký tất cả các nguyện vọng theo mọi phương thức lên cùng một hệ thống sẽ giúp hạn chế tình trạng một thí sinh trúng tuyển nhiều trường, nhiều ngành bằng các phương thức khác nhau. Điều này sẽ tạo ra sự công bằng hơn cho các trường và giúp các trường giảm bớt tỉ lệ thí sinh ảo. Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng đồng nghĩa với việc người học sẽ không có cơ hội trúng tuyển theo nhiều phương thức khác nhau như trước đây. Do vậy, thí sinh cần phải cân nhắc thật kỹ về ngành, trường mình yêu thích nhất, lựa chọn phương thức nào có khả năng trúng tuyển cao nhất.
Thông tin về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Thu Thuỷ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT cho biết: Việc lọc ảo chung sẽ không làm ảnh hưởng đến quyền tự chủ của các cơ sở đào tạo cũng như quyền được lựa chọn không giới hạn số lượng nguyện vọng đăng ký xét tuyển của thí sinh. Thực chất, hệ thống của Bộ GD&ĐT không xét tuyển mà chỉ hỗ trợ sắp xếp nguyện vọng của các thí sinh dựa trên các ưu tiên của các em, để lựa chọn ra nguyện vọng ưu tiên cao nhất mà các em có thể trúng tuyển.
Theo đó, thí sinh sẽ trúng tuyển một nguyện vọng tốt nhất trong khả năng của mình, đồng thời hạn chế tối đa số lượng thí sinh ảo. Đây chính là giải pháp kỹ thuật hiệu quả nhất hướng tới sự đảm bảo công bằng với thí sinh, bình đẳng giữa các cơ sở đào tạo và minh bạch với xã hội.
“Với quy định về hệ thống xử lý nguyện vọng và lọc ảo chung như trong dự thảo quy chế năm nay, lịch xét tuyển chung đợt 1 cơ bản không thay đổi so với các năm trước. Hệ thống xử lý nguyện vọng và lọc ảo chung cũng không làm thay việc xét tuyển của các trường, không ảnh hưởng đến quyền tự chủ xét tuyển của các trường; thời gian các trường có thể công bố danh sách thí sinh trúng tuyển và yêu cầu thí sinh xác nhận nhập học có thể chậm hơn 2-3 tuần so với các năm trước, nhưng mang lại lợi ích lớn hơn cho thí sinh và cho toàn hệ thống. Tất nhiên, hệ thống xử lý nguyện vọng và lọc ảo chung không thể loại bỏ hoàn toàn tình trạng thí sinh ảo do việc thí sinh đi du học hay chọn học các trường nghề không nằm trong hệ thống, nhưng đó chỉ là tỉ lệ nhỏ”, bà Thuỷ nhấn mạnh.
Cũng theo bà Thuỷ, mục tiêu năm 2022 sẽ lọc ảo chung cho tất cả các phương thức xét tuyển, về mặt kỹ thuật hầu như không phức tạp hơn các năm trước. Tuy nhiên, bất cứ sự thay đổi nào cũng có thể dẫn đến rủi ro, sai sót, đặc biệt là khi có hàng triệu thí sinh, thầy cô giáo các trường phổ thông, các sở giáo dục và đào tạo và các cơ sở đào tạo tham gia hệ thống. Do đó, Bộ GD&ĐT đã và đang khẩn trương thực hiện nâng cấp phần mềm để đảm bảo thuận lợi cho thí sinh trong việc đăng ký nguyện vọng xét tuyển (phần mềm với cơ sở dữ liệu về tuyển sinh có cơ chế kiểm soát để hỗ trợ và hạn chế các sai sót của thí sinh trong quá trình đăng ký), hỗ trợ các cơ sở đào tạo và đáp ứng các quy định về tuyển sinh.
Bộ GD&ĐT cũng sẽ ban hành văn bản, xây dựng tài liệu, clip hướng dẫn thí sinh trong đăng ký dự thi và xét tuyển; tăng cường truyền thông, hướng nghiệp cho thí sinh, cung cấp thông tin cho thí sinh, tạo điều kiện để thí sinh được tiếp cận thông tin đầy đủ, chính xác nhất. Hệ thống hỗ trợ đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh cũng sẽ được tiếp tục phát triển, kết nối với cơ sở dữ liệu ngành và cơ sở dữ liệu dân cư, từng bước sẽ trở thành một nền tảng cung cấp các dịch vụ và tiện ích tốt nhất cho thí sinh và cho các cơ sở đào tạo.
